ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ – ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΩΝ

ΒΑΣΙΛΗΣ ΔΟΥΛΗΣ (Μέλος ΕΑΑΣ/Παράρτημα Λάρισας) ΛΟΓΙΣΤΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ·ΚΥΡΙΑΚΗ, 25 ΜΑΡΤΙΟΥ 2018

Μετά και την πρόσφατη εγκύκλιο που κοινοποιήθηκε από το Υπουργείο Εργασίας (Αρ.πρωτ: Φ.80000/οικ.12151/274/19-3-2018), με την οποία παρέχονται οδηγίες εφαρμογής του άρθρου 20 του ν.4387/2016 για την απασχόληση συνταξιούχων λόγω γήρατος, θα προσπαθήσουμε να αποσαφηνίσουμε το τοπίο σχετικά με την απασχόληση, υπό μορφή ερωτήσεων-απαντήσεων.
Θα πρέπει να τονίσουμε, ότι κάθε περίπτωση είναι διαφορετική ως προς την εφαρμογή του νόμου και πριν την ανάληψη εργασίας από συνταξιούχο, θα πρέπει να μελετάται με προσοχή η ισχύουσα νομοθεσία, ενώ καλό είναι για την έναρξη και την παρακολούθηση της δραστηριότητάς του, να απευθύνεται σε έγκυρο και υπεύθυνο λογιστή-φοροτεχνικό, προκειμένου να αποφευχθούν δυσάρεστες εκπλήξεις.
1. Ποιους καταλαμβάνουν οι διατάξεις του άρθρου 20 του ν.4387/2016 που αφορά απασχολούμενους – εργαζόμενους συνταξιούχους και τις επιπτώσεις στη σύνταξή τους;
Καταλαμβάνουν τους συνταξιούχους λόγω γήρατος που αναλαμβάνουν εργασία ή αυτοαπασχόληση μετά την ισχύ του ανωτέρω νόμου (13/5/2016) και προκύπτει υποχρέωση ασφάλισής τους στον ΕΦΚΑ.
2. Ποιους δεν καταλαμβάνουν οι ανωτέρω διατάξεις του απασχολούμενου συνταξιούχου;
· Όσους αναλαμβάνουν δραστηριότητα για την οποία δεν προκύπτει υποχρέωση ασφάλισης στον ΕΦΚΑ, ακόμη και αν αποκτούν εισόδημα.
· Όσους αναλαμβάνουν εργασία ή δραστηριότητα για την οποία είτε λαμβάνουν αμοιβές που δεν υπόκεινται βάσει νόμου σε ασφαλιστικές εισφορές (π.χ έξοδα κίνησης, έξοδα παράστασης) ή λαμβάνουν αποδοχές για τις οποίες από την ισχύουσα νομοθεσία υφίσταται δυνατότητα παραίτησης και παραιτούνται του δικαιώματος είσπραξης.
· Όσους λαμβάνουν αμοιβές από δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας ή άλλα συγγενικά δικαιώματα.
· Όσους συνταξιοδοτήθηκαν πριν την 13/5/2016 και ανέλαβαν δραστηριότητα ή εργασία πριν από την ημερομηνία αυτή (‘’παλαιοί’’ εργαζόμενοι συνταξιούχοι).
· Οι συνταξιούχοι της Τράπεζας της Ελλάδας οι οποίοι, ανεξάρτητα από το χρονικό σημείο ανάληψης εργασίας μετά την συνταξιοδότηση, καταλαμβάνονται από τις διατάξεις του προϊσχύοντος νομοθετικού πλαισίου.
· Οι συνταξιούχοι λόγω αναπηρίας, για τους οποίους εφαρμόζεται το προϊσχύον νομοθετικό πλαίσιο.
3. Σε ποιας μορφής εταιρείες μπορεί να συμμετέχει ένας συνταξιούχος και με ποιες ιδιότητες, ώστε να μη προκύπτει υποχρέωση ασφάλισής του στον ΕΦΚΑ και να μην έχει επιπτώσεις στη σύνταξή του;
· Μέτοχος Ανώνυμης Εταιρείας (Α.Ε) εφόσον δεν είναι και μέλος Διοικητικού Συμβουλίου (Δ.Σ) με ποσοστό μεγαλύτερο του 3%.
· Εταίρος Ιδιωτικής Κεφαλαιουχικής Εταιρείας (Ι.Κ.Ε) εφόσον δεν είναι διαχειριστής.
· Μέλος Δ.Σ. σε Α. Ε. με ποσοστό συμμετοχής στην εταιρεία μέχρι 3%.
· Μέλος Κοινωνικής Συνεταιριστικής Επιχείρησης (ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ) εφόσον δεν εργάζεται με σχέση εξαρτημένης εργασίας.
· Μέλος Σωματείου, Ιδρύματος και γενικά νομικών προσώπων μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα.
Σε όλες τα ανωτέρω περιπτώσεις, οι συνταξιούχοι δεν έχουν καμία επίπτωση στη σύνταξή τους, ακόμη και αν αποκτούν εισόδημα από την δραστηριότητά τους.
4. Τι ισχύει για τους αμειβόμενους συνταξιούχους με Τίτλο Κτήσης (Απόδειξη Επαγγελματικής Δαπάνης);
Σύμφωνα με το άρθρο 55 του Ν.4509/2017, όσοι αμείβονται με τίτλο κτήσης (απόδειξη επαγγελματικής δαπάνης), αποκτούν ασφαλιστέα ιδιότητα, επομένως εμπίπτουν στις διατάξεις του απασχολούμενου συνταξιούχου. Εκκρεμεί υπουργική απόφαση η οποία θα καθορίζει την έναρξη εφαρμογής και λοιπές λεπτομέρειες.
5. Για ποιες αποδοχές υφίσταται από την ισχύουσα νομοθεσία δυνατότητα παραίτησης του δικαιώματος είσπραξης και επομένως δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του νόμου του απασχολούμενου συνταξιούχου;
Αναμένεται σχετική εγκύκλιος λεπτομεριακής οριοθέτησης των κατηγοριών αυτών.
6. Τι ισχύει για τους εργαζόμενους στο εξωτερικό συνταξιούχους;
· Για όσους εργάζονται σε χώρα εκτός Ε.Ε ή σε χώρα με την οποία δεν έχει συναφθεί διμερής σύμβαση κοινωνικής ασφάλειας, εφαρμόζονται οι διατάξεις του άρθρου 20 του ν.4387/2016, για την απασχόληση συνταξιούχων.
· Όσοι εργάζονται σε κράτος μέλος της Ε.Ε, έχουν τη δυνατότητα να ασφαλιστούν με τις διατάξεις του κράτους-μέλους που εργάζονται και επομένως δεν καταλαμβάνονται από τις διατάξεις του ανωτέρω νόμου.
7. Τι ισχύει με τους συνταξιούχους που διορίζονται στις θέσεις της παρ.2 του άρθρου 2 του ν.3833/2010 (αιρετά όργανα Ο.Τ.Α., διοικητές, υποδιοικητές, πρόεδροι, αντιπρόεδροι και μέλη συλλογικών οργάνων διοίκησης των Ν.Π.Δ.Δ., πρόεδροι, αντιπρόεδροι και μέλη των ανεξάρτητων διοικητικών αρχών, πρόεδροι, αντιπρόεδροι, διευθύνοντες σύμβουλοι και μέλη Δ.Σ, καθώς και στο πάσης φύσεως προσωπικό των Ν.Π.Ι.Δ. που ανήκουν στο κράτος σε Ν.Π.Δ.Δ. ή σε Ο.Τ.Α. ή επιχορηγούνται τακτικά από τον Κρατικό Προϋπολογισμό σε ποσοστό τουλάχιστον 50% του προϋπολογισμού τους ή είναι δημόσιες επιχειρήσεις κατά την έννοια των παραγράφων 1, 2 και 3 του άρθρου 1 του ν. 3429/2005 -ΔΕΚΟ);
· Το νομοθετικό πλαίσιο περί απασχόλησης συνταξιούχων εφαρμόζεται, εφόσον λαμβάνουν αμοιβή.
· Σε περίπτωση που τα ανωτέρω πρόσωπα δεν δικαιούνται ή έχουν παραιτηθεί της προβλεπόμενης για τη θέση που κατέχουν αμοιβής, εφόσον προβλέπεται από το νόμο η σχετική δυνατότητα, δεν έχουν εφαρμογή οι ανωτέρω διατάξεις.
· Ομοίως οι ρυθμίσεις του άρθρου 20 του ν.4387/2016 δεν έχουν εφαρμογή στην περίπτωση που τα πρόσωπα αυτά λαμβάνουν αποκλειστικά και μόνο ποσά ως έξοδα αποζημίωσης ή έξοδα παράστασης, τα οποία εκ της φύσεώς τους καταβάλλονται για την κάλυψη των δαπανών στις οποίες υποβάλλονται κατά την άσκηση του λειτουργήματός τους.
8. Ποιοι θεωρούνται ‘’παλαιοί’’ εργαζόμενοι συνταξιούχοι και δεν καταλαμβάνονται από τις διατάξεις του παρόντος νόμου;
Όσοι συνταξιούχοι λόγω γήρατος έχουν αναλάβει εργασία ή αυτοαπασχόληση μέχρι την 12/05/2016 και συνεχίζουν την απασχόλησή τους. Για τα ανωτέρω πρόσωπα εξακολουθεί να εφαρμόζεται το προγενέστερο του ν.4387/2016 νομοθετικό πλαίσιο για την απασχόληση συνταξιούχων, όπως ισχύει κατά περίπτωση, με βάση τον φορέα συνταξιοδότησης και την παρασχεθείσα εργασία στο δημόσιο ή τον ευρύτερο δημόσιο ή ιδιωτικό τομέα ή την αυτοαπασχόληση πριν και μετά τη συνταξιοδότηση.
9. Τι περικόπτεται ή αναστέλλεται από τη σύνταξη σε περίπτωση απασχόλησης;
Α. ‘’Παλαιοί’’ εργαζόμενοι συνταξιούχοι
· Για όσους εργάζονται ως μισθωτοί και δεν έχουν συμπληρώσει το 55ο έτος της ηλικίας τους, αναστέλλεται η καταβολή της σύνταξης ή των συντάξεων, κύριων και επικουρικών. Μετά τη συμπλήρωση του 55ου έτους, το ποσό της ακαθάριστης κύριας σύνταξης ή του αθροίσματος των ακαθάριστων κύριων συντάξεων, που υπερβαίνει τα τριάντα ημερομίσθια ανειδίκευτου εργάτη, καταβάλλεται μειωμένο κατά εβδομήντα τοις εκατό (70%). Για κάθε τέκνο που είναι ανήλικο ή σπουδάζει σε ανώτερες ή ανώτατες σχολές και έως τη συμπλήρωση του 24ου έτους ή είναι ανίκανο για κάθε βιοποριστική εργασία, ο αριθμός των ανωτέρω ημερομισθίων προσαυξάνεται κατά έξι ημερομίσθια ανειδίκευτου εργάτη, όπως αυτά διαμορφώνονται κάθε φορά.
· Για όσους αυτοαπασχολούνται και δεν έχουν συμπληρώσει το 55ο έτος της ηλικίας τους και προκειμένου για τους στρατιωτικούς το 47ο, η σύνταξη (κύρια και επικουρική) αναστέλλεται. Για όσους έχουν συμπληρώσει το 55ο έτος της ηλικίας τους και προκειμένου για στρατιωτικούς το 47ο, περικόπτεται το ποσό της κύριας ή των κύριων συντάξεων που υπερβαίνει τα 60 ημερομίσθια του ανειδίκευτου εργάτη. Προσαυξανόμενου όπως παραπάνω.
· Εξαιρούνται του μέτρου αναστολής της σύνταξης, όσοι έχουν απολυθεί ή αποστρατευθεί αυτεπάγγελτα, χωρίς υπαιτιότητά τους
Β. Νέοι εργαζόμενοι συνταξιούχοι
· Για όσους αναλαμβάνουν εργασία ή αυτοαπασχολούνται και εμπίπτουν στις προϋποθέσεις του άρθρου 20 του ν.4387/2016, το ποσό της ακαθάριστης σύνταξης ή συντάξεων σε περίπτωση συρροής, κύριας και επικουρικής, καταβάλλεται μειωμένο κατά 60% για όσο χρονικό διάστημα απασχολούνται και έχουν υποχρέωση ασφάλισης στον ΕΦΚΑ.
· Για τους αυτοαπασχολούμενους, η σύνταξη περικόπτεται για όσους μήνες ασκείται επαγγελματική δραστηριότητα.
· Για όσους αναλαμβάνουν εργασία σε φορείς της γενικής κυβέρνησης, αναστέλλεται η σύνταξη, κύρια και επικουρική, για όσο χρονικό διάστημα διαρκεί η εργασία.
· Για όσους αναλαμβάνουν μισθωτή εργασία, η μείωση εφαρμόζεται για όσες ημέρες αντιστοιχούν στην απασχόλησή τους, και μόνο για το διάστημα που αντιστοιχεί στις συγκεκριμένες ημέρες. Η περικοπή του 60%, υπολογίζεται ανάλογα με τις ημέρες ασφάλισης και υπολογίζεται με το κλάσμα που προκύπτει και έχει αριθμητή τον αριθμό των ημερών ασφάλισης κάθε μήνα και παρονομαστή το 25.
Αν για παράδειγμα συνταξιούχος λαμβάνει 1.000 σύνταξη κύρια και επικουρική και αναλάβει μισθωτή εργασία πλήρους απασχόλησης (25 ημέρες ασφάλισης) θα περικοπεί το ποσό των 600 ευρώ (1.000 χ 60% χ 25/25).
Για την ίδια σύνταξη, αν αναλάβει μισθωτή εργασία απασχόλησης 2 ημερών τον μήνα με πλήρες ωράριο, θα περικοπεί το ποσό των 48 ευρώ (1.000 χ 60% χ 2/25).
Τέλος, για την ίδια σύνταξη, αν αναλάβει μισθωτή εργασία για 5 ημέρες τον μήνα με μειωμένο ωράριο για την οποία έστω ότι αντιστοιχούν 3 ημέρες ασφάλισης ανά μήνα, θα περικοπεί το ποσό των 72 ευρώ (1.000 χ 60% χ 3/25).
10. Πως υπολογίζονται στην εργατική νομοθεσία οι μέρες ασφάλισης που αντιστοιχούν στην μερική απασχόληση, ώστε να βρεθεί ο αριθμητής του κλάσματος των προηγούμενων περιπτώσεων και παραδειγμάτων;
· Εργαζόμενοι οι οποίοι αμείβονται με ημερήσιο μισθό ίσο ή μεγαλύτερο από 11,06 ευρώ, τους αναγνωρίζονται για ασφάλιση τόσες ημέρες, όσες πραγματικά εργάζονται.
· Εάν ο ημερήσιος μισθός είναι μικρότερος από 11,06 ευρώ, τότε γίνεται διαίρεση του συνολικού ποσού των μηνιαίων αποδοχών του εργαζόμενου και το κλάσμα που προκύπτει από την διαίρεση θεωρείται ως ολόκληρη ασφαλιστική ημέρα. Παράδειγμα: Υπάλληλος που εργάζεται σε ιδιωτική επιχείρηση 2 ώρες την ημέρα και λαμβάνει μισθό 170 ευρώ το μήνα, του αναγνωρίζονται στην ασφάλιση: 170:11,06=15.37, δηλαδή στρογγυλοποιώντας, του αναγνωρίζονται 16 ημέρες ασφάλισης.
11. Τι ισχύει σχετικά με τις καταβαλλόμενες ασφαλιστικές εισφορές των απασχολούμενων συνταξιούχων;
· Δεν απαλλάσσονται από την καταβολή εισφοράς ασθένειας.
· Σε ότι αφορά τους αυτοαπασχολούμενους καταργείται η προβλεπόμενη από το προϊσχύον καθεστώς προσαύξηση των ασφαλιστικών εισφορών κατά 50%.
· Αξιοποιείται ο χρόνος ασφάλισης για προσαύξηση της κύριας σύνταξης, με τις προϋποθέσεις που ορίζει ο νόμος.
12. Τι επιπτώσεις έχει κάποιος συνταξιούχος αν δεν δηλώσει στον οικείο συνταξιοδοτικό του φορέα την ανάληψη απασχόλησης;
Καταλογίζεται σε βάρος του συνταξιούχου το ποσό που έπρεπε να παρακρατηθεί σύμφωνα με τα ανωτέρω, επιβαρυνόμενο με ετήσιο επιτόκιο 4,56%.

13. Τι ισχύει με του συνταξιούχους που ασκούν αγροτική δραστηριότητα;
· Οι συνταξιούχοι του ΟΓΑ που συνεχίζουν να ασκούν αγροτική δραστηριότητα, δεν είναι υπόχρεοι καταβολής εισφορών στον ΕΦΚΑ και δεν έχουν επιπτώσεις στη σύνταξή τους μέχρι και την 31/12/2024.
· Οι ‘’παλαιοί’’ συνταξιούχοι λοιπών ασφαλιστικών φορέων (Δημοσίου, ΟΑΕΕ, κλπ) δεν είναι υπόχρεοι καταβολής ασφαλιστικών εισφορών στον ΕΦΚΑ και δεν έχουν επιπτώσεις στη σύνταξή τους.
· Οι νέοι συνταξιούχοι (μετά την 13/5/2016) λοιπών ασφαλιστικών φορέων (Δημοσίου, ΟΑΕΕ, κλπ) που έχουν καθαρό εισόδημα από αγροτική δραστηριότητα το οποίο δεν ξεπερνά σε ετήσια βάση τις 4.923,12 ευρώ, δεν έχουν επιπτώσεις στη σύνταξή τους, καθότι το ανωτέρω εισόδημα δεν θεωρείται επανένταξη στην αγορά εργασίας του συνταξιούχου, αλλά διατήρηση της αγροτικής του περιουσίας.
Δούλης Βασίλειος
Λογιστής-Φοροτεχνικός Α’Τάξεως
Σύμβουλος Επιχειρήσεων